Harderwijk

Hanzestad aan voormalige Zuiderzee

Hoewel over haar vroegste geschiedenis betrekkelijk weinig bekend is, is de bevolking van het vissers- en Hanzestadje “Herderewich” met recht trots op de ontwikkeling van hun stad in de afgelopen 8 à 9 eeuwen. Wonend tussen de Veluwe en de Zuiderzee zal de bevolking zich in de beginjaren hoofdzakelijk met landbouw en visserij hebben beziggehouden. Maar men kiest een verstandig stadsbestuur met een goed oog voor groeimogelijkheden. Al op 11 juni 1231 verleent Graaf Otto van Gelre en Zutphen aan Harderwijk stadsrechten, waardoor jaar- en weekmarkten kunnen worden gehouden en het stadje als centrum voor de omgeving gaat functioneren.

De ondernemingslust van de bewoners is hiermee nog niet bekoeld. In 1285 sluit Harderwijk zich aan bij het machtige Hanzeverbond van Noord-Europese handelaars en zeelieden, waardoor uiterst waardevolle contacten worden gelegd en de stedelijke economie de nodige impulsen ontvangt. Wol, hout, huiden en haring zijn in die tijden de belangrijkste handelsproducten. Harderwijk is tot 1628 Hanzelid gebleven.

Het is echter niet alles rozengeur en maneschijn geweest. Op 31 juli 1503 wordt de Zuiderzeestad met de gebruikelijke houten huizen en de rieten daken door een vernietigende stadsbrand getroffen. Ze moet praktisch vanaf de grond weer worden opgebouwd. De plannen worden nu gebaseerd op het toepassen van steen. Ter verdediging van de stad wordt ook een ommuring met enkele stadspoorten gebouwd. Tot op vandaag zijn de Vischpoort en de Smeepoort, plus 2 kilometer muur, aan de afbraak ontsnapt. Daarnaast bouwt men ook een waardig stadhuis in neo-classisistische stijl.

Om gefortuneerde kooplieden het leven te veraangenamen en om hen te binden aan een leven in Harderwijk worden indrukwekkend mooie huizen gebouwd en tevens in het oog springende nutsorganisaties binnen de stadsmuren verwelkomd:

• In 1584 verplaatsen de Staten van Gelderland de Provinciale Munt uit Nijmegen. Men vindt Harderwijk beter te verdedigen tegen eventuele aanvallen van Spaanse troepen;
• Kerken, kloosters verrijzen en op 12 april 1648 wordt de Gelderse Universiteit ingewijd;
• Er worden in de loop der jaren kazernes, zoals de Jan van Nassau kazerne, gebouwd. Eind 1814 worden de Koloniale Troepen in het oude Muntgebouw gehuisvest;
• In 1863 wordt de stad aangesloten op de spoorlijn Amersfoort-Zwolle.

Bekende namen hebben in de Gelderse Universiteit hun doctorsgraad behaald, zoals medicus Herman Boerhaave (1693), ontdekkingsreiziger Jacob Roggeveen (1690), de Zweedse plantkundige Carl Linnaeus (1735), staatsman Herman Daendels (1783).

Een wandeling langs de historische pleinen, de pittoreske straatjes, de verdedigingswerken van de stad, de jachthaven met de botters, het nieuw aangelegde zandstrand etc. maakt veel duidelijk:

• Het bestuur en de inwoners hebben zich met elan op het toerisme gericht;
• De sfeervolle en verkeersluwe pleinen en straten worden keurig schoon gehouden;
• De karakteristieke huizen en monumenten in de binnenstad zijn met zorg opgeknapt;
• Er is veel aandacht voor de boeiende historie van de stad d.m.v. informatieve panelen;
• Het zandstrand moet voor jong en oud wel een trekpleister zijn.

Kortom, Harderwijk garandeert aan zowel binnen- als buitenlander een onvergetelijk uitje!