Keizerlijk ballingsoord
Op de kruising van de N225 (Zeist - Rhenen) en de N227 (Amersfoort - Wijk bij Duurstede) ligt het dorp Doorn, sinds 2006 behorend tot de gemeente Utrechtse Heuvelrug. Een bijzonder aantrekkelijk gebied in het hart van Nederland. Al fietsend door de beboste lanen zie je het ene na het andere landhuis in ruim bemeten percelen tussen de loofbomen verscholen liggen. Eén van die onderkomens heet Huis Doorn, voor het eerst genoemd in een document uit de 9e eeuw. Het kasteeltje, inclusief het omringende landgoed, is nu een museum en een bezoek ruimschoots waard!
Zoals velen zich van de geschiedenislessen zullen herinneren, heeft de laatste bewoner van dit Huis, keizer Wilhelm II van Duitsland, zijn zware stempel op de Europese politiek van eind 19e/begin 20e eeuw gedrukt, met als uiteindelijk gevolg een vloedgolf van bloedige revoluties en armoede die het leven in dit deel van de wereld tot halverwege de 20e eeuw markeerden.
Wie was Wilhelm II?
Op 27 januari 1859 worden kroonprins Friedrich van Pruisen en zijn echtgenote Victoria von Sachsen-Coburg-Gotha, dochter van de Engelse Queen Victoria, in Potsdam verblijd met de geboorte van hun eerste zoon: Friedrich Wilhelm Victor Albert. De geboorte is moeizaam geweest, waardoor het leven van de jongen wordt gehinderd door een verlamde en in groei achterblijvende linkerarm. Dankzij een rigide opvoeding - waaronder paardrijden en schietoefeningen - leert Wilhelm met zijn handicap redelijk omgaan. Ook zijn studieresultaten worden als bevredigend beoordeeld. Op 27 februari 1881 huwt hij met Augusta Victoria von Schlesswig-Holstein-Augustenburg (1858-1921). Zij schenkt hem 6 zoons en 1 dochter.
De periode 1888 tot 1918
In 1871 wordt grootvader Wilhelm von Hohenzollern, koning van Pruisen, in het paleis van Versailles uitgeroepen tot keizer Wilhelm I van het Duitse Rijk, waardoor de prinsdommen, hertogdommen en graafschappen in het land door kanselier Otto von Bismarck tot één rijk worden samengesmeed. In maart 1888 overlijdt de vorst en wordt opgevolgd door zijn zoon Friedrich III, die helaas aan keelkanker lijdt. Drie maanden later sterft ook Friedrich waarna zijn zoon Wilhelm II hem als keizer en koning opvolgt. Duitslands economische, industriële en militaire macht groeit gestaag. Wilhelm heeft een arrogante maar weinig diplomatieke natuur en dringt ook sterk aan op modernisering en versterking van leger en marine. Hij zoekt de oppermacht in Europa, hetgeen tot ernstige bezorgdheid in Frankrijk, Engeland en Rusland leidt. Maar er is geen weg meer terug.
In augustus 1914 vallen de keizerlijke legers België en Frankrijk binnen. Oostenrijk-Hongarije en Turkije sluiten zich bij Duitsland aan. Engeland, Rusland. Italië en de Verenigde Staten schieten de Fransen te hulp. Ook elders in de wereld, zoals in Tanganyika en Japan, breken vijandelijkheden los. De 1e wereldoorlog is een feit geworden en zal vier jaren duren en 35 miljoen doden en gewonden eisen. Op 11 november 1918 wordt een wapenstilstand gesloten. In Duitsland is inmiddels bij de marine in Kiel de opstand uitgebroken. Vele burgers lijden honger en zijn de gruwelijke oorlog meer dan beu. De keizer ziet de ineenstorting en de revolutie als donkere wolken op zich af komen en reist naar zijn hoofdkwartier in het Belgische Spa. Hij overlegt met zijn twee legerleiders, Von Hindenburg en Ludendorff, wat-te-doen? Ook zij hebben geen goed nieuws te melden. Op 9 november gooit de keizer de handdoek in de ring. Hij laat de inrichting van de paleizen in Potsdam en Berlijn in veiligheid brengen. Zelfs in ballingschap wil de vorst overeenkomstig zijn stand kunnen leven.
Vluchteling in Nederland
Liefst 59 spoorwagons worden gevuld met kostbare meubelen, schilderijen, uniformen, zilveren objecten, tapijten en ook de collectie snuifdozen van Frederik de Grote. Aan het hoofd van deze lange trein rijdt de keizer en zijn adjudanten uit Spa, richting grensovergang Eijsden ten zuiden van Maastricht. Op het perron verzoekt Wilhelm op 10 november koningin Wilhelmina der Nederlanden en haar regering om asiel, dat hem inderdaad wordt verleend op grond van de strikte Nederlandse neutraliteit in het conflict. Anderhalf jaar lang wordt de vorstelijke balling door Graaf Van Aldenburg-Bentinck in kasteel Amerongen onderdak verleend. Daar wordt ook op 28 november 1918 de formele troonsafstand getekend. Keizer Wilhelm heeft zijn vaderland nooit meer gezien.
In 1919 wordt Huis Doorn en het bijbehorende landgoed door Wilhelm aangekocht en van alle moderne gemakken voorzien, zoals elektriciteit, centrale verwarming en het nodige sanitair.
De keizerin wordt ziek en overlijdt in 1921. Een tweede huwelijk vindt een jaar later plaats, nu met Hermine von Schönaich-Carolath, geboren prinses van Reuss.
Dood van keizer Wilhelm II
In 1933 laat de monarch in het park een bescheiden mausoleum bouwen, waar hij zijn laatste rustplaats wil vinden, tenzij de Hohenzollern monarchie in zijn vaderland intussen weer hersteld zou zijn. In 1941 overlijdt de balling en wordt met militaire eer door de Duitse militaire bezetting bijgezet. Omdat de monarchie in Duitsland niet meer is hersteld, rust zijn gebalsemd lichaam nog altijd in het Doornse mausoleum. Een blik door de vensters bewijst dat zijn kist er na zoveel jaren nog is. De Hohenzollern familie beheert de tombe tot op deze dag.
De Nederlandse staat confisqueert in 1945 Huis Doorn en alle achtergebleven paleisstukken en verklaart deze tot vijandelijk vermogen, het mausoleum uitgezonderd. Waarom deze inbeslagneming? Na de bevrijding van Nederland in mei 1945 vinden Nederlanders een telegram uit juni 1940 terug in de nalatenschap van Wilhelm. In dit telegram, gericht aan de Führer in Berlijn, feliciteert hij de Duitse Wehrmacht met de snelle en glorieuze overwinning op het Nederlandse leger enkele weken tevoren. En dát na 22 jaar bescherming en rust in dit land genoten te hebben.