Zilverstad van Nederland
Begin 13e eeuw wordt aan de monding van het riviertje de Zevender, in de Lopikerwaard, een kasteel gebouwd. Rondom het kasteel ontwikkelt zich een nederzetting, die in 1247 "Schoonhoven" wordt genoemd. Deze plaats groeit snel en al enkele decennia later, in 1280, is Schoonhoven uitgegroeid tot een stadje. Het is niet helemaal duidelijk wanneer Schoonhoven stadsrechten heeft gekregen, maar halverwege de 14e eeuw staat het bekend als een belangrijke vestingstad, waar men leeft van de scheepvaart, bierbrouwerijen, veeteelt en visserij. Bovendien ontwikkelt het zich tot de grootste marktplaats van de omgeving. De heer van Schoonhoven en graaf van Henegouwen geeft daarom opdracht om een stadsmuur en grachten aan te leggen.
Op 21 juni 1308 krijgt Jan van Beaumont van zijn grafelijke broer alle goederen die ontnomen waren van Gerard van Velsen en van diens kompanen. Deze hadden de moord op graaf Floris V beraamd. Daarbij wordt Jan ook benoemd tot heer van Gouda en Schoonhoven. Het grafelijke wapen van Henegouwen (met de vier klimmende leeuwen) herken je in het stadswapen van Schoonhoven. De belangrijkste residenties van Jan waren Beaumont in de Zuidelijke Nederlanden en het kasteel van Schoonhoven in de Noordelijke Nederlanden. In het jaar 1322 voltooien graaf Willem III van Holland, Zeeland en Henegouwen en zijn jongere broer Jan van Henegouwen en Beaumont de stadsrechten van Schoonhoven aan de Lek.
De versterkte vesting Schoonhoven, gelegen aan de noordzijde van de Lek en vesting Nieuwpoort, aan de zuidzijde, maken het mogelijk de rivier af te sluiten in geval van conflicten. Samen vormen ze als het ware de sleutel voor toegang tot het graafschap Holland. Als onderdeel van de Nederlandse defensie hebben Schoonhoven en Nieuwpoort aanvallen en belegeringen van Spanjaarden, Watergeuzen en Fransen moeten doorstaan. Door polders onder water te zetten, konden vijandelijke aanvallers effectief tot stilstand worden gebracht.
Ook vandaag de dag valt er in Schoonhoven historisch veel te zien. Naast de Veerpoort herinneren verdedigingswallen, vestingmuren en oude kanonnen, maar ook de keersluis bij de Visbrug, het Doelenplein, de voormalige stadsherberg en het oude arsenaal (waarin nu het Zilvermuseum is gevestigd) aan Schoonhoven als vestingstad. Met het vestingkwartier als uitvalsbasis herontdek je de roemruchte reputatie van het machtige Schoonhoven als vestingstad binnen de Oude Hollandse Waterlinie.
Ontwikkeling tot Zilverstad
Het tegenwoordig ca. 13.000 inwoners tellende Schoonhoven is als “Zilverstad” al zo’n 700 jaar bekend. Wanneer de goed bij kas zittende kasteelheren in de 14e eeuw opdrachten verlenen aan de eerste smeden, ontwikkelt het stadje zich tot een uniek centrum van zilverambacht, -industrie en -kunst.
In het “Nationale Zilvermuseum” (ondergebracht in het historische arsenaal) vind je 's werelds grootste collecties Nederlands en Schoonhovens zilver en tevens de enige zilvervakopleiding van ons land. Maar je ziet ook modern zilver in ateliers, galeries en werkplaatsen van goud- en zilversmeden, verspreid over de oude binnenstad. Soms zelfs in karakteristieke eeuwenoude panden als onderdeel van een uniek cultureel erfgoed.
Samen met zilverevenementen, vele zilveractiviteiten het hele jaar door en hedendaagse objecten zoals drijvende zilveren zwanen, meestertekens en imposante zilverkunstwerken rond de stad verhalen ze over verleden, heden en toekomst van onze zilversmeden.
Een bezoek aan dit Zilvermuseum in Schoonhoven betekent een boeiend, interactief en leerzaam uitje voor jong en oud. Bezoekers zien, voelen, ruiken en horen zilver en ontdekken nog veel meer over dit veelzijdige edelmetaal in de “Wereld van Zilver”. De zeldzame collectie wordt vernieuwend gepresenteerd in prikkelende thema’s als ‘Leven & Dood’, ‘Opscheppers’ en ‘Eeuwige roem’. Eén van de hoogtepunten is de langste zilverdoetafel ter wereld: een interactieve tafel vol zilververhalen en -opdrachten. In de Zilversmederij onthullen ambachtelijke smeden hun geheimen waarna bezoekers zelf aan de slag kunnen gaan in het Zilverlab.