Dordrecht

Oudste stad van Holland

De Gemeente Dordrecht, die nu circa 118.000 inwoners telt, vindt haar oorsprong aan het riviertje de Thure, te midden van veenmoerassen. In de rivier bleek een doorwaadbare plek te liggen, die de naam Thuredrith krijgt. En waar veel reizigers langskomen, daar ontwikkelt zich veelal in de loop der tijd een nederzetting van handelslui en handwerkslieden. Ook de grote rivieren Maas en Merwede stromen op betrekkelijk korte afstand voorbij. Deze wateren stonden toen in open verbinding met de Noordzee en bevatten een keur aan vissoorten. Geen wonder dan ook dat de visserij een goede bron van inkomsten wordt.

De Annalen van Egmond zijn historische samenvattingen in de Nederlandse taal van toen, ontstaan in de periode 1110-1205. Zij werden bewaard in de Sint-Adelbertabdij van Egmond-Binnen. Geschreven door de in Dordt wonende monnik Melis Stoke, vormen zij voor ons een belangrijke bron van informatie voor wat betreft de gebeurtenissen in het graafschap Holland. In deze geschriften wordt in 1120 verhaald dat omstreeks het jaar 1049 graaf Dirk IV is vermoord bij Thuredrech, tijdens een conflict van de graaf met de Duitse keizer Hendrik III en met de op macht beluste bisschoppen van Utrecht, Luik en Metz. Het gaat hierbij om de oudst bekende vermelding van Dordrecht.

In 1220 verleent graaf Willem I aan Dordrecht stadsrechten. Zo’n 80 jaar later, in 1299, ontvangt de stad ook het stapelrecht en ontwikkelt zich daardoor tot een stapelplaats voor wijn, hout en graan. Deze producten worden verhandeld en vervolgens met schepen via de rivieren en de Noordzee aan- en afgevoerd. De stad vaart economisch wel bij deze handel. Omstreeks 1400 telt zij al 8000 inwoners en kan dan tot grootste stad van het graafschap Holland gerekend worden. Maar plotseling slaat het ongeluk toe. Op 19 november 1421 vinden catastrofale overstromingen plaats en deze worden in historische annalen opgetekend als de St. Elisabethsvloed. Duizenden burgers in zowel Zeeland als in Holland komen om.

Als gevolg van de langdurige Hoekse en Kabeljauwse twisten hebben de autoriteiten het dijkonderhoud te lang verwaarloosd. En een ongeluk komt zelden alleen. Door hevige regenval in de weken ervoor hebben de rivieren de watermassa’s nauwelijks kunnen afvoeren naar open zee. Op die fatale dag in november stuwt een felle Noordwesterstorm het zeewater ook nog de riviermondingen in, waartegen de verzwakte dijken niet bestand zijn. Menig poldergebied, zoals de toenmalige Hollandsche Waard, wordt overspoeld. Zo zijn ook de Biesbosch en het Verdronken Land van Saeftinghe ontstaan. De stad Dordrecht ligt nu door de overstromingen van 1421 op een eiland. De vloed blijkt ook al snel een negatieve uitwerking op haar economie te hebben. Veranderingen in de waterwegen maken het voor handelsschepen mogelijk andere routes te varen, waardoor Dordrecht de zo belangrijke inkomsten aan tol- en havengelden misloopt.

Rotterdam komt in de hierop volgende eeuwen, en zeker na de opening van de Nieuwe Waterweg in 1872, steeds meer in beeld en neemt uiteindelijk de leidende positie van Dordrecht als haven en handelscentrum over. Als zeehaven staat Dordrecht momenteel nog op de 6^e plaats in Nederland. Hoewel de scheepsbouw en de houtindustrie aan de Merwede van groot belang zijn, is de stedelijke overheid van Dordrecht erin geslaagd haar economie te versterken en te diversifiëren door het aantrekken van chemische ondernemingen, metaal- en machinebedrijven.

Onze wandelpuzzeltocht richt zich in het bijzonder op het historische hart van Dordrecht en wil de aandacht vestigen op het zo rijke verleden van de stad met haar 900 rijksmonumenten en 650 gemeentemonumenten. Dankzij veel liefde, geduld en de nodige financiële middelen is niet alleen voor ons maar ook voor de komende generaties veel prachtigs behouden gebleven! En vergeet niet dat een rondvaart door de stad en aansluitend een tocht naar de nabijgelegen molens van Kinderdijk en/of natuurgebied De Biesbosch per waterbus een onvergetelijke dag garanderen. Ga je met ons mee?